SMSR

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (3064 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych oraz roślin strączkowych.

W jedenastym okresie raportowania tj. od 11 lipca do 10 września 2013 roku, stwierdzamy zagrożenie wystąpienia suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza występuje w uprawach:

• roślin strączkowych
• ziemniaka,
• krzewów owocowych,

uprawianych na glebach I i II kategorii:

• I kategoria gleb (bardzo lekkie), grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty,
• II kategoria gleb (lekkie), grupa granulometryczna: piasek gliniasty lekki, piasek gliniasty lekki pylasty, piasek gliniasty mocny, piasek gliniasty mocny pylasty.

Największa powierzchnia zagrożenia suszą spośród rozpatrywanych upraw występuje wśród roślin strączkowych. Susza dla tej grupy roślin obejmuje 11,8% powierzchni gruntów ornych Polski, skupionych w 1294 gminach (42,2% gmin kraju). Susza wśród roślin strączkowych występuje w 11 województwach:

Zagrożenie suszą dla ziemniaka i dla krzewów owocowych występuje na 3,6% powierzchni gruntów ornych Polski, skupionych w 318 gminach (10,4% gmin kraju). Susza wśród ziemniaka i krzewów owocowych występuje w 7 województwach:

Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszaru Polski ujemne.

Wartości KBW na terenie kraju względem sytuacji sprzed 10 dni wzrosły średnio o 32 mm. Jednakże w dalszym ciągu na znacznym obszarze Polski (oprócz gór i północy kraju) występuje deficyt wody.

Względem poprzedniego sześciodekadowego okresu w obecnie rozpatrywanym przedziale czasowym (od 11 lipca do 10 września) na całym terytorium kraju, odnotowano znaczny wzrost wartości KBW, od 10 do 50 mm. Tak duży wzrost wartości KBW spowodował, że niedobór wody dla wielu roślin uprawnych na terenie Polski znacznie zmalał, powodując zmniejszenie areału zagrożenia suszą rolniczą.

Rozkład wartości KBW w rozpatrywanym sześciodekadowym okresie był bardzo podobny do układu sprzed dziesięciu dni, z tym że obecne wartości względem poprzedniego okresu są wyższe średnio o ok. 30 mm.

Najniższe wartości KBW w Polsce od -180 do -189 mm występowały, tak jak w poprzednim sześciodekadowym okresie, na terytorium Przedgórza Iłżeckiego. Nico mniejszy deficyt wody wystąpił na Równinach: Radomskiej i Kozienickiej, w Dolinie Dolnej Pilicy, na Wyżynie Sandomierskiej, na Garbie Gieleniowskim, na Pogórzu Szydłowskim oraz w Niecce Połanieckiej, wynosił on od -160 do -179 mm. Duży niedobór wody odnotowano również w dalszym ciągu na pozostałym obszarze południowo-wschodniej Polski, deficyt wody na tym terenie wynosił od -140 do -159 mm.

Tegoroczny lipiec w całym kraju był ciepły. Najwyższą temperaturę powietrza odnotowano w południowo-zachodniej Polsce, od 19,5 do 20,5°C. Na północno-wschodnich terenach kraju temperatura była niższa a na Pojezierzu Suwalskim była najniższa i wynosiła 17,5-18°C. Na Nizinie Śląskiej i Wielkopolskiej temperatura powietrza była wyższa od średniej wieloletniej (1971-2000) o ponad 2°C, w środkowej Polsce była wyższa o 1-2°C a na terenach północno–wschodnich oraz na północy kraju była zbliżona do średniej wieloletniej.

Obszarem o najwyższej temperaturze powietrza w sierpniu była Kotlina Sandomierska, Wyżyny: Śląsko-Krakowska i Małopolska, Niziny: Wielkopolska i Mazowiecka (południowe rejony). Na tym terytorium kraju temperatura wynosiła od 19 do 19,5^oC. Na przeważającym obszarze kraju temperatura powietrza wynosiła od 18 do 19°C. W Polsce północno-wschodniej było najchłodniej, w tym rejonie kraju średnia temperatura powietrza wynosiła od 17 do 17,5°C.

W pierwszej dekadzie września temperatura powietrza na terenie kraju była bardzo zróżnicowana, bardzo ciepło było na zachodzie kraju od 15 do 16,5°C, a na wschodzie Polski było dużo chłodniej, od 11,5 do 14°C.

Względem poprzedniego okresu sześciodekadowego odnotowano zmniejszenie wartości ewapotranspiracji potencjalnej. Średnia ewapotranspiracja dla kraju wynosiła 221 mm i była niższa o 23 mm względem poprzedniego okresu sześciodekadowego. Najwyższa ewapotranspiracja (podobnie jak w ubiegłym okresie sześciodekadowym) wystąpiła na obszarze Wyżyn Lubelskiej i Małopolskiej, na Nizinach: Śląskiej, Mazowieckiej, Wielkopolskiej oraz na Pojezierzu Lubuskim, wynosiła od 230 do 245 mm. Natomiast najniższą ewapotranspirację (181-198 mm) odnotowano w północno wschodnich rejonach kraju.

Polska pod względem opadów atmosferycznych w lipcu była bardzo zróżnicowana, najniższe opady wystąpiły na Mazowszu i wynosiły od 20 do 30 mm, a w pasie między Kielcami a Mławą były nawet niższe niż 20 mm. Na tym terenie odnotowano opady znacznie niższe od normy wieloletniej (ok. 20% normy). Natomiast najwyższe opady odnotowano na Pojezierzu Mazurskim oraz na Pogórzu Zachodniosudeckim i wynosiły ok. 100 mm. Normy opadowe najbardziej zostały przekroczone na Pobrzeżu Gdańskim, nawet o ok. 200%. Tegoroczny lipiec pod względem opadów atmosferycznych w Polsce dla większości obszaru kraju był suchy, a miejscami nawet skrajnie suchy.

W sierpniu najniższe opady od kilku do 20 mm odnotowano w południowo-wschodniej Polsce, również niskie wartości opadu odnotowano w północno-zachodnich rejonach kraju, od 30 do 40 mm. Na przeważającym terytorium Polski opady wynosiły od 50 do 70 mm. Najwyższe opady wynoszące od 90 do 100 mm odnotowano w północnych rejonach Polski (Pobrzeże Koszalińskie).

W pierwszej dekadzie września rozkład opadów atmosferycznych był bardzo podobny jak w sierpniu. Najniższe opady od kilku do 20 mm odnotowano w południowo-wschodnich oraz w północno-zachodnich rejonach kraju. Natomiast najwyższe opady wynoszące od 40 do 45 mm odnotowano (podobnie jak w sierpniu) na północnych obszarach Polski, na Pobrzeżu Koszalińskim.

W dwóch poprzednich okresach sześciodekadowych obszarem o największym deficycie wody były: Mazowsze, Lubelszczyzna, Podkarpacie oraz wschodnie rejony Wyżyny Małopolskiej. Sytuacja w obecnie rozpatrywanym przedziale czasowym (11 lipiec - 10 wrzesień) nie uległa zmianie i na tych terenach nadal występuje największy niedobór opadów atmosferycznych. Natomiast obszar z deficytem wody powodującym obniżenie plonów o 20% z powodu występującej suszy na terenie kraju w obecnie rozpatrywanym okresie sześciodekadowym uległ znacznemu zmniejszeniu. Bardzo małe opady atmosferyczne w lipcu, sierpniu oraz w pierwszej dekadzie września, a także wysoka ewapotranspiracja spowodowały, że nadal na obszarze kraju wystąpił deficyt wody powodujący obniżenie plonów niektórych roślin uprawnych o 20% z powodu suszy. Największy niedobór wody w wielu uprawach w okresie od 11 lipca do 10 września wystąpił przede wszystkim w południowo-wschodniej Polsce.