SMSR

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, zgodnie z wymogami Obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (3064 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: rzepaku i rzepiku oraz buraka cukrowego.

W trzynastym okresie raportowania tj. od 1 sierpnia do 30 września 2015 roku, stwierdzamy zagrożenie wystąpienia suszy rolniczej na obszarze Polski. Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą są ujemne na całym terytorium Polski.

W obecnym okresie sześciodekadowym zagrożenie suszą rolniczą występuje wśród upraw:

• Rzepaku i rzepiku
• Buraka cukrowego.

Wartości KBW na terenie Polski względem poprzedniego okresu raportowania uległy zwiększeniu, średnio dla kraju były one wyższe o 16 mm. Na terenie Polski południowej i południowo-wschodniej notowano największy wzrost tych wielkości od 20 do nawet 100 mm. Natomiast w północnych i północno-zachodnich rejonach kraju względem poprzedniego okresu, notowano obniżenie wartości KBW wynoszące od 20 do 50 mm.

W obecnie raportowanym okresie (01.08-30.09.2015r.) największe zagrożenie suszą rolniczą występuje na obszarze województw: dolnośląskiego, wielkopolskiego, opolskiego, łódzkiego, kujawsko-pomorskiego oraz mazowieckiego. Na tym terytorium deficyt wody wynosi od 170 do 199 mm. Znaczny niedobór wody dla rolnictwa notowany jest poza tym na terytorium woj. lubuskiego, podlaskiego oraz w zachodniej części woj. śląskiego, wynosi on od 150 do 170 mm.

Obecnie zagrożenie suszą w Polsce występuje dla rzepaku i rzepiku uprawianych na glebach II kategorii oraz dla buraka cukrowego uprawianego na glebach II i III kategorii podatności na suszę.

• II kategorię gleb (lekkie), grupę granulometryczną stanowią:piaski gliniaste lekkie, piaski gliniaste lekkie pylaste, piaski gliniaste mocne, piaski gliniaste mocne pylaste.
• Natomiast III kategorię gleb (średnie) stanowią: gliny lekkie, gliny lekkie pylaste, pyły gliniaste, pyły zwykłe, pyły piaszczyste.

Susza dla rzepaku i rzepiku występuje w 9 województwach kraju, w 899 gminach (w 29,3% gminach Polski) na 9,7% gruntów ornych.

Największe zagrożenie suszą (w ponad 90% gmin) występuje w województwie wielkopolskim. Bardzo duże zagrożenie suszą dla tych upraw występuje również w woj. opolskim (w ponad 80% gmin). Duże zagrożenie susza występuje także w woj.: dolnośląskim, łódzkim (w ponad 60% gmin) oraz w kujawsko-pomorskim (w 58,1% gmin).

Do województw o dużym zagrożeniu suszą wśród tych upraw można zaliczyć również woj. lubuskie, w którym występuje ono w ponad 48% gmin.

Szczegółowe dane dotyczące tej uprawy przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Zagrożenie suszą rolniczą dla upraw rzepaku i rzepiku

Susza dla buraka cukrowego występuje w 9 województwach kraju, w 899 gminach (w 29,3% gminach Polski) na 9,7% gruntów ornych.

Największe zagrożenie suszą dla buraka (w ponad 90% gmin) występuje w województwie wielkopolskim. Bardzo duże zagrożenie suszą dla tych upraw występuje również w woj. opolskim (w ponad 80% gmin). Duże zagrożenie susza występuje także w woj.: dolnośląskim, łódzkim (w ponad 60% gmin) oraz w kujawsko-pomorskim (w 58,1% gmin).

Do województw o dużym zagrożeniu suszą wśród buraka cukrowego można zaliczyć również woj. lubuskie, w którym występuje ono w ponad 48% gmin.

Szczegółowe dane dotyczące tej uprawy przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Zagrożenie suszą rolniczą dla uprawy buraka cukrowego

W sierpniu najchłodniej było na Pobrzeżu z temperaturą poniżej 20°C. W południowych rejonach Pojezierza Pomorskiego, na obszarze Pojezierza Mazurskiego odnotowano od 20 do 21°C. Najcieplej, ponad 23°C, było na Nizinie Śląskiej. Na pozostałym obszarze kraju notowano od 21 do 23°C. Tegoroczny sierpień był bardzo ciepły. Na północy kraju temperatura powietrza była wyższa od średniej wieloletniej od 2 do 4°C. Na pozostałym terytorium Polski odnotowano temperaturę wyższą niż wieloletnią od 4 do 5°C, a miejscami nawet wyższą o ponad 5°C.

W pierwszej dekadzie września odnotowano stosunkowo duże ochłodzenie, z temperaturą poniżej 14°C na Pojezierzu Pomorskim oraz na Podlasiu. Na pozostałym obszarze Polski również było chłodno od 14 do 16°C, tylko na Opolszczyźnie oraz na Dolnym Śląsku notowano miejscami temperaturę powyżej 16°C. Druga dekada tego miesiąca była już cieplejsza. Na północy kraju notowano temperaturę od 15,5 do 16,5°C, im dalej na południe kraju tym było cieplej, w części środkowej od 16,5 do 17,5°C a w Kotlinie Sandomierskiej a zwłaszcza na Podkarpaciu odnotowano od 18 do ponad 18,5°C. W tym miesiącu trzecia dekada była najzimniejsza z temperaturą powietrza na przeważającym obszarze kraju wynoszącą od 11 do 12°C, tylko na południowym zachodzie i wschodzie było nieco cieplej 12-13°C.

Tegoroczny sierpień pod względem opadowym był skrajnie suchy. Najniższe opady wynoszące poniżej 10 mm odnotowano na Kujawach, Żuławach, na Pogórzu Izerskim, w Borach Dolnośląskich, na Nizinie Mazowieckiej, Wyżynie Lubelskiej oraz na Polesiu. Na znacznej powierzchni kraju również notowano niskie opady od 10 do 30 mm, jedynie na obszarze Wysoczyzny Kaliskiej, Leszczyńskiej, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz w zachodniej części Wyżyny Małopolskiej odnotowano opady nico większe od 30 do ponad 60 mm. Na Kujawach, we wschodnich obszarach Lubelszczyzny w południowych rejonach Niziny Śląskiej oraz Mazowieckiej opady wynosiły do 10% normy wieloletniej. Na przeważającym obszarze kraju opady wynosiły od 10 do 30% normy wieloletniej. Jedynie na obszarze Wysoczyzny Kaliskiej, Leszczyńskiej oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskie opady były nieco wyższe, od 70 do 100% normy.

W pierwszej dekadzie września notowano bardzo zróżnicowane opady atmosferyczne. Wysokie opady wystąpiły na Kaszubach i w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego od 50 do 90 mm a miejscami nawet ponad 90 mm. Najniższe opady odnotowano w Wielkopolsce, w południowej części Niziny Śląskiej, na Podlasiu, Wyżynie Małopolskiej, Kotlinie Sandomierskiej oraz na Pogórzu Karpackim od 10 do 20 mm.

  W drugiej dekadzie września również notowano bardzo zróżnicowane opady atmosferyczne. Wysokie opady, podobnie jak w pierwszej dekadzie tego miesiąca, wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego, wyższe opady notowano też w północno-wschodniej części kraju oraz na dużym terytorium Polski południowo-wschodniej, od 20 do ponad 50 mm. Najniższe opady poniżej 10 mm odnotowano w Wielkopolsce, w południowej części Niziny Śląskiej oraz na Podlasiu.

  Tak jak w pierwszych dwóch dekadach września również w trzeciej dekadzie notowano bardzo duże zróżnicowane na terenie kraju pod względem wielkości opadów atmosferycznych. Zdecydowanie największe opady od 40 do ponad 50 mm odnotowano w południowo-wschodnim terytorium kraju. Stosunkowo duże opady notowano również we wschodnich rejonach Polski wynoszące od 10 do 40 mm. Na pozostałym obszarze kraju notowano niewielkie opady wynoszące poniżej 5 mm.

  Obecna sytuacja pogodowa sprawia, że pomimo dużej suszy glebowej zasoby wody w glebie były na tyle wystarczające, że posiany rzepak wzszedł. Jednakże obserwowane są znaczne ubytki we wschodach jak również trzeba stwierdzić, że są one bardzo nierównomierne. Dalszy okres z małymi opadami może pogorszyć sytuację na tyle, że przed zimą rośliny nie wykształcą dobrej rozety z 8-10 liśćmi a szyjka korzeniowa nie osiągnie średnicy 10 mm, co spotęguje dalsze straty w plonach tych upraw.

  Występujące warunki pogodowe sprawiły, zwłaszcza we wschodnich i południowo –wschodnich rejonach kraju polepszenie warunków wilgotności gleb, ale niestety poprawa tych warunków jest niezbyt duża dla uprawy buraka cukrowego. Niekorzystne warunki w wegetacji roślin w poprzednich okresach są na tyle duże, że obecna sytuacja pogodowa nie jest już w stanie spowodować znacznego wzrostu plonu tych upraw.