SMSR

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych oraz roślin strączkowych.

W jedenastym okresie raportowania tj. od 1 lipca do 31 sierpnia 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -112,8 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 4,8 mm w stosunku do poprzedniego okresu.

W zachodniej części kraju odnotowano kolejny już raz zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta, na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Śląskiej od -190 do -209 mm. Duży deficyt wody od –170 do -189 mm notowany jest na terenie Nizin Szczecińskiej, Wielkopolskiej, na Wale Trzebnickim. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -120 do – 169 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od 0 do -100 mm z wyjątkiem Wysoczyzny Siedleckiej gdzie deficyt ten wynosi od -110 do -139 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

• Roślin strączkowych,
• Krzewów owocowych,
• Ziemniaka,
• Chmielu,
• Warzyw gruntowych,
• Tytoniu,
• Buraka cukrowego
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Kukurydzy na ziarno,

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba oraz udział gmin zagrożonych suszą w kraju (w %)

Lp.	Uprawa	Liczba gmin zagrożonych suszą	Udział gmin zagrożonych suszą w Polsce[w %]
1.	Rośliny strączkowe	587	23,69
2.	Krzewy owocowe	538	21,71
3.	Ziemniak	454	18,32
4.	Chmiel	160	6,46
5.	Warzywa gruntowe	93	3,75
6.	Tytoń	65	2,62
7.	Burak cukrowy	31	1,25
8.	Kukurydza na kiszonkę	9	0,36
9.	Kukurydza na ziarno	1	0,04

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw

Lp.	Uprawa	Udział powierzchni zagrożonych suszą [w %]
1.	Rośliny strączkowe	11,43
2.	Krzewy owocowe	9,53
3.	Ziemniak	6,31
4.	Chmiel	0,94
5.	Warzywa gruntowe	0,45
6.	Tytoń	0,27
7.	Burak cukrowy	0,09
8.	Kukurydza na kiszonkę	0,01
9.	Kukurydza na ziarno	0,00

W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiły zmiany dotyczące liczby gmin objętych suszą rolniczą, są one przedstawione w tabeli 3.

Tabela 3. Zmiany w liczbie gmin z suszą rolniczą w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (w punktach procentowych)

Lp.	Uprawa	Punkty procentowe
1.	Ziemniak	+10,65
2.	Krzewy owocowe	+ 8,43
3.	Rośliny strączkowe	+ 7,14
4.	Chmiel	+ 3,84
5.	Warzywa gruntowe	+ 2,58
6.	Tytoń	+ 0,52
7.	Burak cukrowy	+ 1,21
8.	Kukurydza na kiszonkę	- 0,12
9.	Kukurydza na ziarno	- 0,04

W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiły też zmiany dotyczące powierzchni gruntów ornych objętych suszą, tabela 4.

Tabela 4. Zmiany w powierzchni gruntów ornych objętych suszą w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (w punktach procentowych)

Lp.	Uprawa	Punkty procentowe
1.	Rośliny strączkowe	+ 5,26
2.	Ziemniak	+ 4,82
3.	Krzewy owocowe	+ 4,72
4.	Chmiel	+ 0,56
5.	Warzywa gruntowe	+ 0,30
6.	Tytoń	+ 0,01
7.	Burak cukrowy	+ 0,09
8.	Kukurydza na kiszonkę	+ 0,01
9.	Kukurydza na ziarno	0,00

W jedenastym okresie raportowania od 1 lipca do 31 sierpnia 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw roślin strączkowych. W tym okresie odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Suszę notowano w siedmiu województwach w 587 gminach tj. w 23,69% gmin Polski (wzrost o 7,14 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu), na powierzchni 11,43% gruntów ornych (wzrost o 5,26 punktów procentowych) w stosunku do poprzedniego okresu. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Susza w uprawach roślin strączkowych

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	82	100,00	77,29
2	opolskie	71	65	91,55	19,16
3	dolnośląskie	169	151	89,35	29,30
4	wielkopolskie	226	176	77,88	46,49
5	zachodniopomorskie	114	71	62,28	24,59
6	łódzkie	177	22	12,43	4,23
7	śląskie	167	20	11,98	0,81

W tym okresie sześciodekadowym suszę notowano również wśród upraw krzewów owocowych. Notowano ją w 7 województwach w 538 gminach tj. w 21,71% gmin Polski, na powierzchni 9,53% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 8,43 punktów procentowych oraz o 4,72 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 6.

Tabela 6. Susza w uprawach krzewów owocowych

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	82	100,00	71,48
2	opolskie	71	62	87,32	14,06
3	dolnośląskie	169	140	82,84	26,11
4	wielkopolskie	226	164	72,57	38,31
5	zachodniopomorskie	114	62	54,39	18,51
6	łódzkie	177	17	9,60	2,74
7	śląskie	167	11	6,59	0,39

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w siedmiu województwach w 454 gminach tj. w 18,32% gmin kraju obejmując 6,31% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 10,62 punktów procentowych oraz o 4,82 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w poszczególnych województwach przedstawia tabela 7.

Tabela 7. Susza w uprawach ziemniaka

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	82	100,00	58,63
2	dolnośląskie	169	125	73,96	19,41
3	opolskie	71	48	67,61	6,92
4	wielkopolskie	226	137	60,62	25,87
5	zachodniopomorskie	114	46	40,35	6,07
6	łódzkie	177	11	6,21	1,27
7	śląskie	167	5	2,99	0,09

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach chmielu. W tych uprawach suszę notowano w pięciu województwach, w 160 gminach tj. w 6,46% gmin kraju na powierzchni 0,94% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 3,84 punktów procentowych oraz o 0,56 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 8.

Tabela 8. Susza w uprawach chmielu

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	52	63,41	19,49
2	dolnośląskie	169	67	39,64	2,94
3	wielkopolskie	226	34	15,04	1,91
4	opolskie	71	4	5,63	0,10
5	zachodniopomorskie	114	3	2,63	0,04

W tym okresie raportowania odnotowano zagrożenie suszą w uprawach warzyw gruntowych. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 93 gminach tj. w 3,75% gmin kraju na powierzchni 0,45% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 2,58 punktów procentowych oraz o 0,30 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach warzyw gruntowych przedstawia tabela 9.

Tabela 9. Susza w uprawach warzyw gruntowych

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	34	41,46	9,92
2	dolnośląskie	169	35	20,71	1,22
3	wielkopolskie	226	24	10,62	0,91

Suszę rolniczą notowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano jej wystąpienie w trzech województwach, w 31 gminach tj. w 1,25% gmin kraju na powierzchni 0,09% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 1,21 punktów procentowych oraz o 0,09 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego przedstawia tabela 10.

Tabela 10. Susza w uprawach buraka cukrowego

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	12	14,63	0,95
2	dolnośląskie	169	12	7,10	0,65
3	wielkopolskie	226	7	3,10	0,20

Zagrożenie suszą występowało również w uprawach tytoniu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 65 gminach tj. w 2,62% gmin kraju na powierzchni 0,27% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 0,52 punktów procentowych oraz o 0,01 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach tytoniu przedstawia tabela 11.

Tabela 11. Susza w uprawach tytoniu

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	26	31,71	6,00
2	dolnośląskie	169	23	13,61	0,84
3	wielkopolskie	226	16	7,08	0,50

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Na terenie Polski notowano ją w tych uprawach w dwóch województwach w 9 gminach tj. 0,36% gmin kraju na powierzchni 0,01% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w poszczególnych województwach przedstawia tabela 12.

Tabela 12. Susza w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	dolnośląskie	169	7	4,14	0,11
2	lubuskie	82	2	2,44	0,24

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano jej wystąpienie w województwie lubuskim w jednej gminie tj. w 0,04% gmin kraju.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno przedstawia tabela 13.

Tabela 13. Susza w uprawach kukurydzy na ziarno

Lp	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1	lubuskie	82	1	1,22	0,00

Tegoroczny lipiec był bardzo ciepły. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powietrza od 18 do 20°C, wyższą od normy wieloletniej o ponad 2°C. Najchłodniej było na północnym i południowym terytorium kraju od 16 do 18°C ale i na tym terenie była ona wyższa od normy od 1 do 2°C.

Pierwszej dekada sierpnia była bardzo ciepła, zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej od 25 do ponad 25,5°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 22°C na krańcach tej części Polski. W drugiej i trzeciej dekadzie było już nieco chłodniej. W południowo-zachodniej części kraju notowano od 20 do 22°C (w drugiej dekadzie) oraz od 18 do 19,5°C (w trzeciej dekadzie) a najchłodniej było w północno-wschodniej Polsce z temperaturą od 18 do 19,5°C (w drugiej dekadzie) oraz od 15,5 do 16,5°C (w trzeciej dekadzie tego miesiąca).

W lipcu notowano bardzo wysokie opady wynoszące nawet miejscami ponad 200 mm. Szczególnie duże notowano we wschodniej części kraju od 100 do 200 mm i na tych terenach stanowiły od 100 do ponad 200% normy. Jedynie w południowo-zachodniej części kraju opady były mniejsze wynoszące mniej niż 50 mm, stanowiące 70-80% normy wieloletniej.

We wszystkich dekadach sierpnia odnotowano bardzo duże zróżnicowane wielkości opadu atmosferycznego, W wielu miejscach opady były bardzo małe poniżej 5 mm a w niektórych obszarach w ogóle nie wystąpiły. W każdej dekadzie tego miesiąca największe terytorium z niskim opadami notowano w zachodniej części kraju oraz w mniejszym stopniu na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20-30 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej oraz w Beskidzie Śląskim (w pierwszej i trzeciej dekadzie) oraz w południowo-wschodniej (w drugiej dekadzie) i północno-wschodniej Polsce (w drugiej i trzeciej dekadzie tego miesiąca).

Lipiec charakteryzował się wysoką temperaturą powietrza oraz dużymi opadami (oprócz południowej części Polski). W pierwszej dekadzie sierpnia było już bardzo ciepło w całym kraju w drugiej natomiast było już nieco chłodniej. W obu dekadach sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadów. Średnia wartość KBW dla kraju uległa nieznacznemu zwiększeniu, jednakże znaczne obniżenie tych wartości odnotowano na terenie zachodniej Polski oraz wzrost w części wschodniej.

Występujące warunki pogodowe w kolejnym już monitorowanym okresie powodowały w zachodniej części Polski zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest występowanie suszy wśród dziewięciu upraw. Liczba gmin ogarniętych suszą uległa zwiększeniu z 410 do 587 a powierzchnia o 5,26 punktów procentowych. Wykazany występujący deficyt wody powoduje obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych. W tym okresie nadal szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodujące dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie lubuskim, dolnośląskim, wielkopolskim oraz zachodniopomorskim.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska