SMSR

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: ziemniaka, buraka cukrowego, rzepaku i rzepiku.

W trzynastym okresie raportowania tj. od 21 lipca do 20 września 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

W zachodniej części kraju odnotowano kolejny już raz zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta, na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Śląskiej od -240 do -269 mm. Duży deficyt wody od –200 do -239 mm notowany jest na terenie Nizin Szczecińskiej, Wielkopolskiej, na Wale Trzebnickim. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -170 do – 199 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od -100 do -159 mm z wyjątkiem Wysoczyzny Siedleckiej, Pojezierza Chełmińskiego, Stargardzkiego oraz Żuław, gdzie deficyt ten wynosi od -160 do -179 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

• Ziemniaka,
• Rzepaku i rzepiku
• Buraka cukrowego,

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba oraz udział gmin zagrożonych suszą w kraju (w %)

Lp.	Uprawa	Liczba gmin zagrożonych suszą	Udział gmin zagrożonych suszą w Polsce[w %]
1.	Ziemniak	1700	68,60
2.	Rzepak i rzepik	1407	56,78
3.	Burak cukrowy	1038	41,89

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw

Lp.	Uprawa	Udział powierzchni zagrożonych suszą [w %]
1.	Ziemniak	49,09
2.	Rzepak i rzepik	26,93
3.	Burak cukrowy	23,01

W trzynastym okresie raportowania od 21 lipca do 20 września 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw ziemniaka. W tym okresie sześciodekadowym odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Notowano ją w czternastu województwach w 1700 gminach tj. w 68,6% gmin Polski, na powierzchni 49,09% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 45,76 punktów procentowych oraz o 36,06 punktów procentowych dotyczących powierzchni gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach ziemniaka przedstawia tabela 3.

Tabela 3. Susza w uprawach ziemniaka

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	kujawsko-pomorskie	144	144	100,00	90,32
2.	lubuskie	82	82	100,00	99,69
3.	opolskie	71	71	100,00	53,52
4.	wielkopolskie	226	226	100,00	99,95
5.	zachodniopomorskie	114	114	100,00	97,62
6.	łódzkie	177	175	98,87	73,14
7.	dolnośląskie	169	167	98,82	63,94
8.	pomorskie	123	120	97,56	57,81
9.	mazowieckie	314	237	75,48	36,23
10.	śląskie	167	113	67,66	35,62
11.	podlaskie	118	68	57,63	17,35
12.	lubelskie	213	119	55,87	20,96
13.	warmińsko-mazurskie	116	40	34,48	6,26
14.	świętokrzyskie	102	24	23,53	8,87
15.	małopolskie	182	0	0,00	0,00
16.	podkarpackie	160	0	0,00	0,00

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw rzepaku i rzepiku. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czternastu województwach w 1407 gminach tj. w 56,78% gmin kraju obejmując 26,93% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepiku w poszczególnych województwach przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Susza w uprawach rzepaku i rzepiku

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	kujawsko-pomorskie	144	144	100,00	55,17
2.	lubuskie	82	82	100,00	51,76
3.	opolskie	71	71	100,00	31,45
4.	wielkopolskie	226	226	100,00	67,45
5.	zachodniopomorskie	114	114	100,00	66,87
6.	pomorskie	123	119	96,75	34,17
7.	dolnośląskie	169	158	93,49	31,10
8.	łódzkie	177	160	90,40	29,45
9.	śląskie	167	82	49,10	15,15
10.	mazowieckie	314	144	45,86	14,35
11.	lubelskie	213	65	30,52	9,38
12.	warmińsko-mazurskie	116	23	19,83	3,03
13.	świętokrzyskie	102	10	9,80	1,97
14.	podlaskie	118	9	7,63	1,18
15.	małopolskie	182	0	0,00	0,00
16.	podkarpackie	160	0	0,00	0,00

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach buraka cukrowego. Suszę notowano w dwunastu województwach, w 1038 gminach tj. w 41,89% gmin kraju na powierzchni 23,01% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 31,63 punktów procentowych oraz o 19,69 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Susza w uprawach buraka cukrowego

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagro-żonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	kujawsko-pomorskie	144	144	100,00	55,80
2.	lubuskie	82	82	100,00	53,08
3.	opolskie	71	71	100,00	30,74
4.	wielkopolskie	226	226	100,00	67,75
5.	zachodniopomorskie	114	114	100,00	68,03
6.	dolnośląskie	169	138	81,66	32,22
7.	pomorskie	123	66	53,66	14,46
8.	łódzkie	177	93	52,54	19,13
9.	mazowieckie	314	60	19,11	5,92
10.	śląskie	167	19	11,38	2,10
11.	lubelskie	213	22	10,33	3,12
12.	warmińsko-mazurskie	116	3	2,59	0,28
13.	małopolskie	182	0	0,00	0,00
14.	podkarpackie	160	0	0,00	0,00
15.	podlaskie	118	0	0,00	0,00
16.	świętokrzyskie	102	0	0,00	0,00

Sierpień w tym roku był wyjątkowo ciepły. Zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej, gdzie notowano średnią temperaturę powietrza wynoszącą ponad 22,5°C i na tym terenie była ona wyższa aż o ponad 4°C od normy wieloletniej. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim, temperatura była tylko nieco niższa, osiągając 18°C na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano temperaturę wyższą od normy aż od 2 do 3°C.

Obie dekady września były bardzo ciepłe, zdecydowanie najcieplej było na terenie południowo-zachodniej części Polski od 18 do 20°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku północno-wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 16°C na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano od 16 do 18°C.

W sierpniu zachodnie obszary kraju charakteryzowały się bardzo małymi opadami, wynoszącymi mniej niż 20 mm a w okolicach Poznania mniejszymi nawet od 10 mm. Na tym obszarze notowano opady niższe od normy o 70%. Natomiast w pasie obejmującym Wyżynę Małopolską, Nizinę Mazowiecką oraz Pojezierze Mazurskie opady były stosunkowo wysokie wynoszące od 50 do ponad 120 mm, stanowiące od 100 do 130% normy wieloletniej. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 20 do 50 mm, stanowiące od 30 do 100% normy.

W pierwszej dekadzie września największe terytorium z bardzo niskim opadami poniżej 10 mm a miejscami nawet mniejszymi od 5 mm notowano na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Wielkopolskiej. W mniejszym stopniu tak niskie opady notowano na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej, w Beskidzie Śląskim oraz w północno-wschodniej Polsce. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 10 do 20 mm.

Druga dekada września była jeszcze bardziej sucha. W Polsce północnej opady były bardzo małe od 5 do 10 mm a miejscami były nawet mniejsze. W południowej części kraju też nie były duże od 10 do 25 mm.

Występujące warunki pogodowe w kolejnym już monitorowanym okresie powodowały w zachodniej części Polski dalsze zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest występowanie suszy wśród monitorowanych upraw. Liczba gmin ogarniętych suszą uległa zwiększeniu z 566 do 1700 a powierzchnia o 36,06 punktów procentowych. Wykazany występujący deficyt wody powoduje obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych.

W tym okresie nadal szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodujące dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie: wielkopolskim, zachodniopomorskim, lubuskim, dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, opolskim, łódzkim oraz pomorskim.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadzw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska