SMSR

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych oraz roślin strączkowych.

W dziesiątym okresie raportowania tj. od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -108,0 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 2,2 mm w stosunku do poprzedniego okresu.

We wschodnich rejonach Polski zanotowano wzrost wartości KBW od 10 do 20 mm. Natomiast w zachodniej części kraju odnotowano zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta oraz na terenie Ziemi Lubuskiej od -190 do -209 mm. Duży deficyt wody od –170 do -189 mm notowany jest na terenie Niziny Szczecińskiej, Wzniesieniach Zielonogórskich, na Wale Trzebnickim na Wysoczyźnie Lubińskiej oraz na Równinie Legnickiej. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -100 do – 169 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od 0 do -100 mm z wyjątkiem Równiny Wołomińskiej gdzie deficyt ten wynosi od -110 do -129 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

• Roślin strączkowych,
• Krzewów owocowych,
• Ziemniaka,
• Chmielu,
• Tytoniu,
• Warzyw gruntowych,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Kukurydzy na ziarno,
• Buraka cukrowego.

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba oraz udział gmin zagrożonych suszą w kraju (w %)

Lp.	Uprawa	Liczba gmin zagrożonych suszą	Udział gmin zagrożonych suszą w Polsce[w %]
1.	Rośliny strączkowe	410	16,55
2.	Krzewy owocowe	329	13,28
3.	Ziemniak	190	7,67
4.	Chmiel	65	2,62
5.	Tytoń	52	2,10
6.	Warzywa gruntowe	29	1,17
7.	Kukurydza na kiszonkę	12	0,48
8.	Kukurydza na ziarno	2	0,08
9.	Burak cukrowy	1	0,04

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw

Lp.	Uprawa	Udział powierzchni zagrożonych suszą [w %]
1.	Rośliny strączkowe	6,17
2.	Krzewy owocowe	4,81
3.	Ziemniak	1,49
4.	Chmiel	0,38
5.	Tytoń	0,26
6.	Warzywa gruntowe	0,15
7.	Kukurydza na kiszonkę	0,02
8.	Kukurydza na ziarno	0,00
9.	Burak cukrowy	0,00

W dziesiątym okresie raportowania od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw roślin strączkowych. W tym okresie odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Suszę notowano w siedmiu województwach w 410 gminach tj. w 16,55% gmin Polski, na powierzchni 6,17% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 7,15 punktów procentowych oraz o 4,09 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 3.

Tabela 3. Susza w uprawach roślin strączkowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	82	100,00	64,06
2.	wielkopolskie	226	132	58,41	22,90
3.	zachodniopomorskie	114	65	57,02	17,25
4.	dolnośląskie	169	81	47,93	9,78
5.	opolskie	71	34	47,89	2,97
6.	łódzkie	177	15	8,47	2,09
7.	śląskie	167	1	0,60	0,00

W tym okresie sześciodekadowym notowano również suszę wśród upraw krzewów owocowych. Notowano ją w 6 województwach w 329 gminach tj. w 13,28% gmin Polski, na powierzchni 4,81% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 5,21 punktów procentowych oraz o 3,08 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Susza w uprawach krzewów owocowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	82	100,00	57,46
2.	zachodniopomorskie	114	56	49,12	13,36
3.	wielkopolskie	226	106	46,90	16,40
4.	dolnośląskie	169	64	37,87	7,78
5.	opolskie	71	11	15,49	0,97
6.	łódzkie	177	10	5,65	1,34

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czterech województwach w 190 gminach tj. w 7,67% gmin kraju obejmując 1,49% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 6,02 punktów procentowych oraz o 1,25 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w poszczególnych województwach przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Susza w uprawach ziemniaka

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	71	86,59	31,15
2.	zachodniopomorskie	114	39	34,21	3,22
3.	dolnośląskie	169	36	21,30	1,48
4.	wielkopolskie	226	44	19,47	2,99

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach chmielu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 65 gminach tj. w 2,62% gmin kraju na powierzchni 0,38% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 6.

Tabela 6. Susza w uprawach chmielu

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	36	43,90	10,44
2.	wielkopolskie	226	16	7,08	0,67
3.	zachodniopomorskie	114	8	7,02	0,13
4.	dolnośląskie	169	5	2,96	0,04

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach tytoniu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 52 gminach tj. w 2,10% gmin kraju na powierzchni 0,26% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach tytoniu przedstawia tabela 7.

Tabela 7. Susza w uprawach tytoniu

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	30	36,59	7,44
2.	zachodniopomorskie	114	7	6,14	0,07
3.	wielkopolskie	226	12	5,31	0,40
4.	dolnośląskie	169	3	1,78	0,00

W tym okresie raportowania odnotowano zagrożenie suszą w uprawach warzyw gruntowych. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 29 gminach tj. w 1,17% gmin kraju na powierzchni 0,15% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach warzyw gruntowych przedstawia tabela 8.

Tabela 8. Susza w uprawach warzyw gruntowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	22	26,83	4,67
2.	wielkopolskie	226	5	2,21	0,13
3.	zachodniopomorskie	114	2	1,75	0,03

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Na terenie Polski notowano ją w tych uprawach w dwóch województwach w 12 gminach tj. 0,48% gmin kraju na powierzchni 0,02% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w poszczególnych województwach przedstawia tabela 9.

Tabela 9. Susza w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	11	13,41	0,68
2.	zachodniopomorskie	114	1	0,88	0,00

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano jej wystąpienie w województwie lubuskim w 2 gminach tj. 0,08% gmin kraju.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno przedstawia tabela 10.

Tabela 10. Susza w uprawach kukurydzy na ziarno

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	2	2,44	0,10

Suszę rolniczą notowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano jego wystąpienie w województwie lubuskim w 1 gminie tj. 0,04% gmin kraju.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego przedstawia tabela 11.

Tabela 11. Susza w uprawach buraka cukrowego

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	1	1,22	0,02

Tegoroczny lipiec był bardzo ciepły. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powietrza od 18 do 20°C, wyższą od normy wieloletniej o ponad 2°C. Najchłodniej było na północnym i południowym terytorium kraju od 16 do 18°C ale i na tym terenie była ona wyższa od normy od 1 do 2°C.

Pierwszej dekada sierpnia była bardzo ciepła, zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej od 25 do ponad 25,5°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 22°C na krańcach tej części Polski. W drugiej dekadzie było już nieco chłodniej. W południowo-zachodniej części kraju notowano od 20 do 22°C a najchłodniej było w północno-wschodniej Polsce z temperaturą od 18 do 19,5°C.

W lipcu notowano bardzo wysokie opady wynoszące nawet miejscami ponad 200 mm. Szczególnie duże notowano we wschodniej części kraju od 100 do 200 mm i na tych terenach stanowiły od 100 do ponad 200% normy. Jedynie w południowo-zachodniej części kraju opady były mniejsze wynoszące mniej niż 50 mm, stanowiące 70-80% normy wieloletniej.

W pierwszej oraz drugiej dekadzie sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadu atmosferycznego, W wielu miejscach opady były bardzo małe poniżej 5 mm a w niektórych obszarach w ogóle nie wystąpiły. Największe terytorium z niskim opadami notowano w zachodniej części kraju oraz w mniejszym stopniu na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20-30 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej oraz w Beskidzie Śląskim (w pierwszej dekadzie) oraz w południowo-wschodniej i północno-wschodniej Polsce (w drugiej dekadzie).

Lipiec charakteryzował się wysoką temperaturą powietrza oraz dużymi opadami (oprócz południowej części Polski). W pierwszej dekadzie sierpnia było już bardzo ciepło w całym kraju w drugiej natomiast było już nieco chłodniej. W obu dekadach sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadów. Średnia wartość KBW dla kraju uległa nieznacznemu zwiększeniu, jednakże znaczne obniżenie tych wartości odnotowano na terenie zachodniej Polski oraz wzrost w części wschodniej.

Występujące warunki pogodowe w monitorowanym okresie w stosunku do poprzedniego okresu spowodowały w zachodniej części Polski zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest wzrost liczby upraw z suszą (z ośmiu do dziewięciu). Uległa też zwiększeniu liczba gmin ogarniętych suszą z 178 do 410 oraz powierzchnia o 4,09 punktów procentowych z deficytem wody powodującym obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych. W tym okresie szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodując dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie lubuskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim oraz dolnośląskim.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska