SMSR

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych

W dziewiątym okresie raportowania tj. od 11 czerwca do 10 sierpnia 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -110,2 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 0,9 mm w stosunku do poprzedniego okresu.

We wschodnich rejonach Polski zanotowano wzrost wartości KBW od 10 do 20 mm. Natomiast w zachodniej części kraju odnotowano obniżenie tych wartości od kilku do 30 mm. Najniższe wartości KBW występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta oraz na terenie Ziemi Lubuskiej od -190 do 209 mm. Duży deficyt wody od –170 do -189 mm notowany jest na terenie Niziny Szczecińskiej, Wzniesieniach Zielonogórskich, na Wale Trzebnickim na Wysoczyźnie Lubińskiej oraz na Równinie Legnickiej. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -100 do – 169 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od 0 do -100 mm z wyjątkiem Równiny Wołomińskiej, Garwolińskiej oraz Łukowskiej gdzie deficyt ten wynosi od -110 do -129 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

• Roślin strączkowych,
• Krzewów owocowych,
• Ziemniaka,
• Tytoniu,
• Chmielu,
• Warzyw gruntowych,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Kukurydzy na ziarno.

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba oraz udział gmin zagrożonych suszą w kraju (w %)

Lp.	Uprawa	Liczba gmin zagrożonych suszą	Udział gmin zagrożonych suszą w Polsce[w %]
1.	Rośliny strączkowe	233	9,40
2.	Krzewy owocowe	200	8,07
3.	Ziemniak	41	1,65
4.	Tytoń	35	1,41
5.	Chmiel	16	0,65
6.	Warzywa gruntowe	8	0,32
7.	Kukurydza na kiszonkę	8	0,32
8.	Kukurydza na ziarno	4	0,16

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw

Lp.	Uprawa	Udział powierzchni zagrożonych suszą[w %]
1.	Rośliny strączkowe	2,08
2.	Krzewy owocowe	1,73
3.	Ziemniak	0,24
4.	Tytoń	0,17
5.	Chmiel	0,04
6.	Warzywa gruntowe	0,01
7.	Kukurydza na kiszonkę	0,01
8.	Kukurydza na ziarno	0,005

W dziewiątym okresie raportowania od 11 czerwca do 10 sierpnia 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw roślin strączkowych. W tym okresie odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Suszę notowano w sześciu województwach w 233 gminach tj. w 9,4% gmin Polski, na powierzchni 2,08% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 3.

Tabela 3. Susza w uprawach roślin strączkowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	74	90,24	35,52
2.	zachodniopomorskie	114	43	37,72	4,55
3.	wielkopolskie	226	71	31,42	6,17
4.	dolnośląskie	169	39	23,08	1,99
5.	pomorskie	123	5	4,07	0,13
6.	łódzkie	177	1	0,56	0,03

W tym okresie sześciodekadowym notowano również suszę wśród upraw krzewów owocowych. Notowano ją w 5 województwach w 200 gminach tj. w 8,07% gmin Polski, na powierzchni 1,73% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Susza w uprawach krzewów owocowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	73	89,02	32,39
2.	zachodniopomorskie	114	38	33,33	3,25
3.	wielkopolskie	226	55	24,34	5,07
4.	dolnośląskie	169	30	17,75	1,12
5.	pomorskie	123	4	3,25	0,08

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w trzech województwach w 41 gminach tj. w 1,65% gmin kraju obejmując 0,24% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w poszczególnych województwach przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Susza w uprawach ziemniaka

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	22	26,83	6,07
2.	wielkopolskie	226	15	6,64	0,61
3.	zachodniopomorskie	114	4	3,51	0,06

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach tytoniu. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 35 gminach tj. w 1,41% gmin kraju na powierzchni 0,17% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach tytoniu przedstawia tabela 6.

Tabela 6. Susza w uprawach tytoniu

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	20	24,39	4,36
2.	wielkopolskie	226	12	5,31	0,45
3.	zachodniopomorskie	114	3	2,63	0,03

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach chmielu. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 16 gminach tj. w 0,65% gmin kraju na powierzchni 0,04% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 7.

Tabela 7. Susza w uprawach chmielu

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	9	10,98	0,95
2.	wielkopolskie	226	6	2,65	0,12
3.	zachodniopomorskie	114	1	0,88	0,02

W tym okresie raportowania odnotowano zagrożenie suszą w uprawach warzyw gruntowych. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 8 gminach tj. w 0,32% gmin kraju na powierzchni 0,01% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach warzyw gruntowych przedstawia tabela 8.

Tabela 8. Susza w uprawach warzyw gruntowych

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	5	6,10	0,32
2.	wielkopolskie	226	2	0,88	0,00
3.	zachodniopomorskie	114	1	0,88	0,00

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Na terenie Polski notowano ją w tych uprawach w trzech województwach w 8 gminach tj. 0,32% gmin kraju na powierzchni 0,01% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w poszczególnych województwach przedstawia tabela 9.

Tabela 9. Susza w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Id	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
08	lubuskie	82	5	6,10	0,30
30	wielkopolskie	226	2	0,88	0,00
32	zachodniopomorskie	114	1	0,88	0,00

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano jej wystąpienie w województwie lubuskim w 4 gminach tj. 0,16% gmin kraju.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w poszczególnych województwach przedstawia tabela 10.

Tabela 10. Susza w uprawach kukurydzy na ziarno

Lp.	Województwo	Liczba gmin ogółem	Liczba gmin zagrożonych	Udział gmin zagrożonych [%]	Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.	lubuskie	82	4	4,88	0,09

Tegoroczny czerwiec był bardzo ciepły na większości terytorium kraju z temperaturą ponad 18°C a miejscami na Mazowszu, Ziemi Lubuskiej, Wielkopolsce oraz na Dolnym Śląsku nawet ponad 19°C. Temperatura powietrza była wyższa od normy wieloletniej od 2 do 3°C. Jedynie na północnych obszarach Polski było nieco chłodniej (ale też ciepło) od 16 do 18°C i na tych terenach było cieplej w stosunku do normy od 1 do 2°C.

Pierwsza dekada lipca nie była zbyt ciepła od 17 do 19°C. Najchłodniej było na północnym-wschodzie od 16,5 do 17°C, a najcieplej na południowym zachodzie od 19 do 19,5°C. W drugiej dekadzie tego miesiąca rozkład temperatury powietrza był dokładnie odwrotny, tzn. na północnym wschodzie było najcieplej od 20 do 20,5°C, a najzimniej było w południowo-zachodniej części kraju od 17 do 19°C. Trzecia dekada była już gorąca w całym kraju. Na bardzo dużym obszarze Polski zachodniej i środkowej temperatura powietrza wynosiła od 22,5 do ponad 23,5°C. Na pozostałym terytorium kraju również było bardzo ciepło od 21,5 do 22,5°C.

Pierwszej dekada sierpnia była bardzo ciepła, zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej od 25 do ponad 25,5°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim tym temperatura była nieco niższa, osiągając 22°C na krańcach tej części Polski.

W czerwcu notowano bardzo niskie opady w północno-zachodniej i północno-wschodniej części kraju od 20 do 30 mm, stanowiące od poniżej 30 do 50% normy wieloletniej. Na przeważającym obszarze Polski opady wynosiły od 30 do 60 mm tj. od 50 do 70% normy. Jedynie w Polsce południowej notowano opady większe od 60 do 100 mm, a miejscami nawet do 200 mm i na tych obszarach stanowiły od 70 do 130% normy.

Pierwszą dekadę lipca na przeważającym obszarze kraju charakteryzowały bardzo niskie opady wynoszące maksymalnie do 10 mm, a w niektórych rejonach Polski w ogóle ich nie notowano. Jedynie we wschodnich i zachodnich krańcach kraju odnotowano opady nieco większe od 10 do 20 mm. Drugą dekadę tego miesiąca charakteryzowały bardzo wysokie opady wynoszące nawet ponad 200 mm. Szczególnie duże notowano w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego i Wielkopolskiego od 100 do 200 mm. Nieco niższe notowano na obszarze Wyżyny Małopolskiej i Śląskiej od 75 do 150 mm. Jedynie w zachodniej i południowo-wschodniej części kraju opady były mniejsze wynoszące mniej niż 50 mm. W trzeciej dekadzie w całej zachodniej części kraju notowano bardzo małe opady od poniżej 5 do 10 mm, natomiast w części północno-wschodniej oraz południowo-wschodniej były już wyższe od 10 do ponad 50 mm.

W pierwszej dekadzie sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadu atmosferycznego, W wielu miejscach opady były bardzo małe poniżej 5 mm a w niektórych obszarach w ogóle nie wystąpiły. Największe terytorium z niskim opadami notowano w zachodniej części kraju oraz w mniejszym stopniu na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 30 do ponad 50 mm zanotowano na ternie Wyżyny Małopolskiej oraz w Beskidzie Śląskim.

Czerwiec charakteryzował się wyjątkowo bardzo wysoką temperaturą powietrza oraz bardzo wysokim usłonecznieniem (zwłaszcza na północy kraju) oraz bardzo niskimi opadami (oprócz południowej części Polski). W lipcu było ciepło a opady były już większe. Natomiast w pierwszej dekadzie sierpnia było już bardzo ciepło w całym kraju z bardzo zróżnicowanymi opadami. Średnia wartość KBW dla kraju uległa nieznacznemu zmniejszeniu, jednakże znaczne obniżenie tych wartości odnotowano na terenie zachodniej Polski oraz wzrost w części wschodniej.

Występujące warunki pogodowe w monitorowanym okresie w stosunku do poprzedniego okresu spowodowały w zachodniej części Polski zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest wzrost liczby upraw z suszą (z czterech do ośmiu). Uległa też zwiększeniu liczba gmin ogarniętych suszą z 55 do 178 oraz powierzchnia o 1,86 punktów procentowych z deficytem wody powodującym obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych. W tym okresie szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodując dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie lubuskim, wielkopolskim oraz zachodniopomorskim.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska