Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce
Rok: 2020; okres: 04 (21.IV - 20.VI)
IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.
W czwartym okresie raportowania tj. od 21 kwietnia do 20 czerwca 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -1 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 46 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 IV-10 VI). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 99 mm.
Obszar z największym deficytem wody wynoszącym od -160 do 179 mm nie uległ zmianie i w dalszym ciągu notowano go na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Wybrzeże Trzebiatowskie, Równina Goleniowska), na Pojezierzu Poznańskim oraz na Wzniesieniach Zielonogórskich. Duże niedobory wody od -120 do -160 mm nadal wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz Wielkopolskiego. Na dużym obszarze kraju notowano deficyt wody od -60 do -119 mm. Natomiast (najmniejsze niedobory wody) notowano na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich, Niziny Podlaskiej oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego. Na tych trenach KBW wynosił powyżej -50 mm.
W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.
Susza rolnicza występuje na terenie województw:
- Lubuskiego,
- Zachodniopomorskiego,
- Wielkopolskiego,
- Dolnośląskiego,
- Podlaskiego,
- Pomorskiego,
- Kujawsko-pomorskiego.
Susza notowana jest w uprawach:
- Zbóż jarych,
- Zbóż ozimych,
- Krzewów owocowych,
- Truskawek,
- Rzepaku i rzepiku,
- Roślin strączkowych,
- Kukurydzy na ziarno,
- Kukurydzy na kiszonkę.
W czwartym okresie raportowania od 21 kwietnia do 20 czerwca 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 233 gminach Polski (9,41% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 316 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 7,51 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.
Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 2,46% gruntów ornych. tj. o 0,78 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.
Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | lubuskie | 82 | 64 | 78,05 | 16,21 |
2. | zachodniopomorskie | 113 | 84 | 74,34 | 22,96 |
3. | wielkopolskie | 226 | 79 | 34,96 | 6,19 |
4. | dolnośląskie | 169 | 3 | 1,78 | 0,02 |
5. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,01 |
6. | pomorskie | 123 | 1 | 0,81 | 0,00 |
7. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,01 |
W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 146 gminach Polski (5,89% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 176 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 6,83 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.
Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,84% gruntów ornych, tj. o 1,3 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawiatab. 2.
Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 70 | 61,95 | 8,97 |
2. | lubuskie | 82 | 36 | 43,90 | 5,53 |
3. | wielkopolskie | 226 | 40 | 17,70 | 1,50 |
W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. Wystąpiła w 120 gminach Polski (4,84% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 151 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 3,03 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.
Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,77% gruntów ornych, tj. o 0,54 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.
Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 61 | 53,98 | 9,35 |
2. | lubuskie | 82 | 28 | 34,15 | 3,65 |
3. | wielkopolskie | 226 | 31 | 13,72 | 1,20 |
Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 79 gminach Polski (3,19% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 119, tj. o 6,38 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.
Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,35% gruntów ornych, tj. o 1,82 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.
Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach truskawek
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 49 | 43,36 | 4,56 |
2. | lubuskie | 82 | 12 | 14,63 | 1,21 |
3. | wielkopolskie | 226 | 18 | 7,96 | 0,49 |
W tym okresie sześciodekadowym odnotowano wystąpienie suszy rolniczej także w uprawach rzepaki i rzepiku. Odnotowano ją w 63 gminach Polski (2,54% gmin kraju). tj. o 2,22 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.
Odnotowano ją w 3 województwach na powierzchni 0,20% gruntów ornych. tj. o 0,19 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 5.
Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 42 | 37,17 | 2,85 |
2. | lubuskie | 82 | 9 | 10,98 | 0,54 |
3. | wielkopolskie | 226 | 12 | 5,31 | 0,21 |
Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 30 gminach Polski (1,21% gmin kraju). Wystąpiła w 3 województwach na powierzchni 0,08% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.
Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 24 | 21,24 | 1,40 |
2. | lubuskie | 82 | 3 | 3,66 | 0,09 |
3. | wielkopolskie | 226 | 3 | 1,33 | 0,02 |
Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w tych uprawach w 9 gminach Polski (0,36% gmin kraju). Wystąpiła na powierzchni 0,01% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 7.
Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 9 | 7,96 | 0,20 |
Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Odnotowano ją w 9 gminach Polski (0,36% gmin kraju) na powierzchni 0,01% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 8.
Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę
Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
---|---|---|---|---|---|
1. | zachodniopomorskie | 113 | 9 | 7,96 | 0,20 |
Kwiecień w tym roku był ciepły, temperatura wahała się od 6 do ponad 10°C. Najcieplej było w południowo-zachodniej części kraju (od 9 do ponad 10°C, cieplej było od normy od 1 do ponad 1,5°C). Im dalej w kierunku północno-wschodnim, tym było zimniej od 6 do 8°C. Na bardzo dużej powierzchni kraju temperatura powietrza tego miesiąca była wyższa od normy wieloletniej od 0,5 do 1°C. Należy natomiast zwrócić uwagę na bardzo duże usłonecznienie tego miesiąca wynoszące w południowych rejonach kraju ponad 300 godz. tj, większe od normy o 100%, a w północno-wschodnich obszarach kraju notowano ponad 270 godz. ze Słońcem tj, więcej od normy o 70%. Takie warunki termiczno-solarne sprawiły, że w kwietniu wystąpiła wyjątkowo wysoka ewapotranspiracja.
Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było na północnym terytorium kraju z temperaturą od 9 do 11°C, natomiast najcieplej na Ziemi Lubuskiej ponad 12°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę od 11 do 12°C. Na dużej powierzchni kraju notowano temperaturę niższą od wieloletniej od 1 do 2,5°C, a na Wyżynach Polskich, Mazowszu, Warmii i Mazurach nawet niższą o ponad 2,5°C.
W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej. W pierwszej dekadzie od 14 do 16°C a w drugiej od 19,5 do ponad 20,5°C. W południowych a zwłaszcza w północnych rejonach kraju było chłodniej od 12 do 14°C w pierwszej dekadzie a w drugiej od poniżej 16 do 19,5°C.
W kwietniu opady były bardzo małe. Szczególnie niskie, poniżej 10 mm wystąpiły w północnej części kraju, stanowiły one na tych terenach od poniżej 10 do 20% normy wieloletniej. Im dalej w kierunku południowym tym opady były nieco większe, wynoszące od 10 do ponad 30 mm i na tych obszarach stanowiły od 20 do ponad 40% normy.
W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najwyższe stwierdzono we wschodnich i południowych terenach kraju od 60 do 150 mm stanowiące 100-160% normy wieloletniej. Natomiast najniższe od 30 do 60 mm występowały w północno-zachodniej części Polski, stanowiące od 50 do 100% normy.
W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca opady na dużej powierzchni Polski były wysokie lub bardzo wysokie wynoszące od 15 do 100 mm. Jedynie w obu dekadach w części północno-zachodniej kraju były one niższe, od poniżej 5 do 15 mm. Natomiast na Wyżynie Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej oraz Małopolskiej opady o tych samych wielkościach notowano w pierwszej dekadzie a w drugiej dekadzie również na Nizinie Podlaskiej.
Stwierdzamy, że niedobory wody dla roślin uprawnych w okresie od 21 kwietnia do 20 czerwca są mniejsze od 10 do 30 mm w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (11 IV-10 VI).
Zasięg suszy zmniejszył się w uprawach: zbóż jarych i ozimych, krzewów owocowych oraz truskawek w stosunku do poprzedniego okresu. Zmniejszeniu uległa liczba gmin oraz procent potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą rolniczą. Natomiast w uprawach rzepaku i rzepiku zasięg suszy uległ wzrostowi.
Brak dostatecznej ilości opadów nadal występuje na obszarze Polski północno-zachodniej, powodując w dalszym ciągu duże niedobory wody w glebie na tym terenie. Występujący duży deficyt wody powoduje, że susza nadal notowana jest w wielu gminach i na stosunkowo dużej powierzchni gruntów ornych woj. lubuskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego.
Natomiast znacznej poprawie uległy warunki wilgotnościowe w województwach: łódzkim, lubelskim, świętokrzyskim, śląskim, małopolskim, opolskim, dolnośląskim oraz podlaskim, gdzie deficyt wody uległ zmniejszeniu.
Dyrektor
Prof. dr hab. Wiesław Oleszek
Opracowali:
Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB
Dr hab. Rafał Pudełko
Dr Katarzyna Żyłowska
Dr Jan Jadczyszyn
Mgr Piotr Koza
Mgr Elżbieta Wróblewska
Mgr Agata Ścibior